Сәбиіңізге неғұрлым көбірек қамқорлық жасап, көңіл бөлсеңіз, ол психофизиологиялық жағынан соғұрлым жақсы дамиды. Сіз-бала үшін нәр алатын бұлақ көзі боласыз. Сіздің ақжарқын болуыңыз керек. Ерінбей, сәбимен көбірек айналысыңыз. Онымен сөйлесіңіз, бесік жырымен шектелмей, өлең айтып беріңіз, ойыншықтарды көрсетіп, түстерді атаңыз, түрлі-түсті сурет салыңыз. Бала елгезек болады, бәрін тез қағып алады.Ол үшін қоршаған ортамен қарым-қатынас жасаудың негізгі түрі ойын болып табылады. Бүлдіршінмен ойнаған кезде, кезекпен қайталаудың маңызы зор. Мысалы:бала дыбыс шығарады, біраздан соң анасы оны қайталады, ал сәби анасының айтқанын қайталайды. Осылайша бала дамуындағы маңызды кезеңдердің бірі болып табылатын еліктеудің белсенді үрдісі жүзеге асады.

Бірінші айда:

• Сәбидің бірнеше негізгі рефлекстері бар: «табан»-табанына саусақ тигізсең, сәби аяғын тартып алады; «сору»- егер саусағыңызды сәбидің ерніне тигізсеңіз, ол өзінше сорғысы келіп әрекет жасайды; «жармасу»- егер сіз қолыңызды сәбиге созсаңыз, ол қатты қысып ұстап алады
• Етпетінен жатып, басын көтеріп ұстауға тырысады.
• Қоңыраудың, сылдырмақ ойыншықтың дыбысына құлақ түреді.
• Қатты дыбысқа селк етеді(бұл-Моро рефлекс).
• Жұдырығы қатты түюлі болады.
• Егер сәбидің саусағын жазсаңыз, ол ойыншықты ұстай алады, бірақ бірден тастай салады.
• Отырған қалпында басын бір бағытта ұстайды.

Екінші айда

• Ішімен жатып, басын көтере, аз уақыт ұстап және әр жаққа бұра алады.
• Сәби қосымша машықтар үйренеді.
• Нәресте жоғарыда тұрған ойыншықтарды қарай бастайды.
• Егер оны еркелете сөйлессең, ол қуаныш күлкімен жауап береді.
• Қол-аяқтарымен күшті қозғалыстар жасайды.
• Уілдейді.
• ішімен жатып, басын  45°-қа көтереді.
• Егер қолыңа алсаң немесе сені көрсе бірден жұбанады.
• Жұдырығы түюлі болады, кездейсоқ саусақтары жазылса, саусақтарын аузына апарады.

3 айға дейінгі нәресте:

• Етпетінен жатқызғанда басын көтереді
• Сіздің бетіңізге қарап, күледі
• Күледі, былдырлайды
• Қатты дыбыстарға басын бұрып қарайды
• Қолын қозғалтып, оған зер салады
• Сіздің жауысыңызды таниды
• Өзінің қажеттіліктерін жылау арқылы білдіреді.

Төртінші айда

• Арқасымен жатып, басын көтереді.
• Ішімен жатып, шынтағы мен білегіне сүйеніп көтеріледі.
• Бұлшықеттер қозғалысы анық жетілген.
• Сәби денесінің жағдайын өзгертеді.
• Арқасынан, қырынан бұрылуға талпынады.
• Анасын бірден таниды.
• Сіздің күлімсірегенңізге жымиып жауап береді.
• Алғашқы буындарды айта бастайды.

• ішімен жатып, басын 90 градусқа бұра алады.
• Қатты күледі.
• Қыдығы келгенде күледі.
• Музыка дыбысын естісе, тыныштала қалады.

Бес айда

• Отырған кезде басын тік ұстай алады
• Тоңқаңдайды, иіледі
• Қолда тартылады
• Аяғының саусақтарын сорады
• Ұстайды, түртеді, өзіне қарай тартады, заттарды лақтырады
• Қолына салған ойыншықпен ойнайды
• Бутылкасын бір қолымен немесе екі қолымен ұстай алады
• Суреттердегі бейнелерді қызығушылықпен қарайды.
• «ку-ку» ойнайды
• Қолынан ойыншығын алғысы келген үлкендерге қарсылық танытады
• Таныс және бөгде адамдарды айыра алады
• Ас ішкен кезде ойнағанды ұнатады
• Дауысты дыбыстарды, кейбір дауыссыз дыбыстарды айтады (д, б, л, м).
• Бөтен ортаны бірден біледі
• Түсіп қалған затты көру үшін еңкейеді

6 айлық сәби:

• Етпетінен жатып, басы мен кеудесін көтере алады.
• Ілініп тұрған заттарға қолын созады
• Заттарды ұстап сілкілейді
• Етпетінен, шалқасынан аунай алады
• Сүйеніп отыра алады
• Қол және ауыз арқылы заттарды анықтап зерттейді
• Дыбыстар мен бет-әлпет құбылыстарына еліктейді
• Тамақты қасықтан, сұйықты кеседен іше алады
• Жеті айлықта еңбектеуге талпынады
• Өзінің атына және таныс адамдардың жүзіне жауап реакциясын жасайды.

Жеті айда

• Сәби өте қзғалымпаз болады.
• Өз бетінше отыруды жүзеге асыруға талпынады.
• Сіздің балаңыз тік отыра алады.
• Төрт тағандап, алға, артқа тербеледі.
• Осы айлықта еңбектей бастайды, кейбіреуі артқа қарай еңбектейді.
• Қолына алған киімді ұзақ уақыт қолымен, аяғымен, аузымен танысады.
• Қолына заттарды алып, біріне-бірін ұрғылайды.
• қолымен, аузымен өз денесін зерттейді. .
• Айнадағы өз бейнесін сипалайды.
• Сіздің даусыңыздың тонынан «жоқ» дегенді түсіне бастайды.
• сәби  «да», «па», «ма», «та», «ба» буындарынайтып, жаттыға бастайды. .

Сегізінші айда

• Барлық нәрсеге деген қызығушылығы артады
• Сәби еңбектейді
• Отырып ойнағанды ұнатады, кейде бір қырына қарай құлайды.
• Нәрсемен ұзақ отырып ойнауы мүмкін
• Ата-анасына жақын, басқалардан қашқақтайды
• Егер бөтен біреу қолына алса, көңілі бұзылып жылай бастайды.
• «мама» және «папа» деп айта бастайды
• Қолына ойыншығын алып еңбектейді
• Таянышқа сүйеніп тұрады
• Қолын бұлғап, алақанмен шапалақтайды
• Айнадағы өзіне қарап, өз бейнесін  сипап, сүйеді
• Дәміне қарай бәрін татып көреді

Тоғызыншы айда

• Бірдеңеге сүйеніп жақсы тұрады
• Адымдай бастайды.
• Тегіс жермен еркін еңбектейді.
• Отырып-тұра алады.
• Қолдарын еркін қозғайды.
• Отырып ойнауды жақсы көреді.

Оныншы айда

• Ойнаған кезде тізерлеп тұруға, бір қолымен ұстап еңкеюге қабылетті болады.
• Ол қарапайым сөйлескенді түсінеді.
• Ересектердің тиісуін ықыласпен қабылдайды.
• Қолын шапалақтайды, заттарды тарсылдатады.
• Екі нәрсемен бір уақытта ойнайды.
• Кішкентай заттарды бір қолмен, үлкен заттарды екі қолымен алады.
• Қағаздарды жыртады.
• Көзіне көрінген нәрсенің бәрін қарайды.
• Өзінен жасырған ойыншықтарды іздей бастайды.
• Оны мақтасаң, қимылдарды қайталайды.

Он бірінші айда

• Өз бетімен ұзақ уақыт тұрады
• Бірдеңеге сүйеніп, жүруге талпынады.
• Диваннан ішімен, көлбеу жазықтықпен немесе сатылармен жорғалап түсуге талпынады.
• Саусақтарының қимылдарының үйлесімділігі анықталады.
• Пирамидкалардан шеңберлерді алады және қайтадан кіргізеді.
• Жақын адамдардың аттарын біледі.
• Бір-екі буынды «ма-ман» «па-пан» сөздерді айтады.
• Біреудің көмегінсіз кеседен шәй іше алады.
• Доппен ойнайды.

Он екінші айда

• Өз бетімен жүре бастайды.
• Сатыларға, аласа орындықтарға шыға алады.
• Ауыр емес заттарды көтереді
• Ірі заттарды орнынан қозғайды, аударады, қиратады.
• Телефонмен, балғаны қалай қолдануды біледі.
• Кубиктарды құрастырады.
• Ата-анасының, басқалардың өзіне деген назарын бірден сезінеді.
• Еркелейді.
• Суреттегі жануарларды таниды.
• Не айтсаң бәрін түсінеді.
• Қасықпен, кружканы қолдана алады.

Дені сау 12 айлық сәби осы айтылғандардың біразын жасай алады. Егер сіздің сәбиіңіз олардың біреуін істей алмаса, қауіптенбеңіз әр баланың дамуы өзгеше. Медицина қызметкерінен кеңес алыңыз.